Zmiany dotyczące kart charakterystyki
Załącznik II do rozporządzenia REACH1 określa wymagania dotyczące sporządzania kart charakterystyki, wykorzystywanych w Unii Europejskiej do przekazywania informacji o substancjach chemicznych i ich mieszaninach. W dniu 01 stycznia 2021 r. weszło w życie rozporządzenie Komisji (UE)2 zmieniające załącznik II do rozporządzenia REACH zgodnie, z którym od 1 stycznia 2023 r. obowiązuje wyłącznie jeden nowy format dotyczący sporządzania kart charakterystyki. Tym samym od nowego roku przestał obowiązywać dotychczasowy szablon.
Do najważniejszych zmian należą:
1. Nowy format sekcji 9 dot. właściwości fizycznych i chemicznych. Dla ciał stałych pojawia się nowa właściwość, tj. charakterystyka cząsteczek. W tym miejscu należy wskazać wielkość cząstek, a także inne właściwości, np. rozkład wielkości, kształt i wydłużenie itp. Jeżeli substancja występuje jako nanopostać lub jeżeli dostarczana mieszanina zawiera nanopostać, właściwości te należy wskazać w niniejszej podsekcji lub należy podać odniesienie do nich, jeżeli wskazano je już w innej części karty charakterystyki.
2. Wyodrębnienie nowej podsekcji 11.2 dot. informacji o innych zagrożeniach. Informacje o niepożądanych skutkach dla zdrowia spowodowanych przez właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego powinny być w tym miejscu podane, o ile są dostępne, w odniesieniu do substancji określonych jako mające właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego w podsekcji 2.3. Informacje te obejmują krótkie podsumowania informacji uzyskanych w wyniku zastosowania kryteriów oceny określonych w odpowiednich rozporządzeniach, które mają znaczenie dla oceny właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego dla zdrowia ludzkiego.
3. Wyodrębnienie nowych podsekcji 12.6 i 12.7 dot. właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Informacje o niepożądanych skutkach dla środowiska spowodowanych przez właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego powinny być w tym miejscu podane, o ile są dostępne, w odniesieniu do substancji określonych jako mające właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego w podsekcji 2.3. Informacje te obejmują krótkie podsumowania informacji uzyskanych w wyniku zastosowania kryteriów oceny określonych w odpowiednich rozporządzeniach, które mają znaczenie dla oceny właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego dla środowiska. W nowej podsekcji 12.7 dot. innych szkodliwych skutków działania zamieszcza się informacje dotyczące innych szkodliwych skutków oddziaływania na środowisko, takie jak los w środowisku (narażenie), zdolność do tworzenia ozonu na drodze reakcji fotochemicznych, zdolność do rozkładu ozonu lub wpływ na wzrost ocieplenia globalnego, o ile informacje te są dostępne.
4. Zmiana brzmienia podsekcji w sekcji 14.1 oraz 14.7. W tym miejscu podane zostaję dodatkowe informacje dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Uwzględniają one potrzeby pracowników transportujących towary niebezpieczne w żegludze morskiej lub śródlądowej, objętych przepisami Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO).
5. Obowiązek umieszczenia informacji dotyczącej nanopostaci substancji. Ze względu na co raz większe występowanie nanomateriałów, analizowany jest ich wpływ na zdrowie ludzi i środowisko. W rozporządzeniu REACH odnajdziemy definicję nanopostaci substancji, jest to naturalny lub wytworzony materiał zawierający cząstki, w którym co najmniej 50% z nich ma jeden lub więcej wymiarów w zakresie 1-100 nm; nanopostaciami są również na zasadzie odstępstwa fulereny, płatki grafenowe oraz jednościenne nanorurki węglowe o co najmniej jednym wymiarze poniżej 1 nm. Karta charakterystyki powinna zawierać w każdej odpowiedniej sekcji informację, czy i jakie nanopostaci obejmuje, oraz łączy odpowiednie informacje dotyczące bezpieczeństwa z każdą z tych nanopostaci. Jeżeli karta charakterystyki dotyczy jednej lub większej liczby nanopostaci lub substancji, które zawierają nanopostacie, należy to zaznaczyć za pomocą wyrazu »nanopostać«. Jeżeli substancja stosowana
w mieszaninie występuje jako nanopostać i jako taka jest zarejestrowana lub jest przedmiotem raportu bezpieczeństwa chemicznego dalszego użytkownika, podaje się charakterystykę cząsteczek, która określa nanopostać. Natomiast, jeżeli substancja stosowana w mieszaninie występuje jako nanopostać, ale nie jest zarejestrowana ani nie jest przedmiotem raportu bezpieczeństwa chemicznego dalszego użytkownika, podaje się charakterystykę cząsteczek, która ma wpływ na bezpieczeństwo mieszaniny.
6. Obowiązek podania informacji o właściwościach substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Substancje oddziałują na układ hormonalny wtedy, gdy mają niekorzystny wpływ na organizm lub jego potomstwo (powodując zmiany w morfologii, fizjologii, wzroście, rozwoju, rozrodczości czy długości życia), co może prowadzić do upośledzenia zdolności funkcjonalnych, zdolności do kompensacji dodatkowego stresu lub do wzrostu podatności na działanie innych czynników. Substancje te nie muszą być klasyfikowane zgodnie z CLP3, niemniej informacja o nich musi znaleźć się w karcie charakterystyki4.
7. Dostosowanie przepisów do szóstego i siódmego przeglądu GHS. Ujednolicenie i zintegrowane kryteriów klasyfikacji i informowania o zagrożeniach dla substancji i mieszanin chemicznych.
8. Dostosowanie do przepisów załącznika VIII do rozporządzenia CLP. W sekcji 1 karty charakterystyki należy podawać kod UFI. Co to jest UFI? Niepowtarzalny, 16-znakowy identyfikator postaci czynnej. UFI będą używane przede wszystkim przez ośrodki kontroli zatruć w przypadku połączenia z numerem alarmowym w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej. Przykładowo UFI wystarczy odczytać bezpośrednio z etykiety produktu operatorowi ośrodka kontroli zatruć, aby dokładnie zidentyfikować produkt związany z incydentem. Generator identyfikatora UFI znajduje się na platformie internetowej ECHA5. Zmiana kodu UFI będzie konieczna w przypadku zmiany składu mieszaniny. UFI musi być wydrukowany lub umieszczony na etykiecie wszystkich produktów zawierających mieszaniny stwarzające zagrożenie. W przypadku niektórych produktów używanych na terenach przemysłowych – UFI można wskazać w karcie charakterystyki. Do dnia 1 stycznia 2025 r. (okres przejściowy) wszystkie odpowiednie produkty na rynku muszą zostać opatrzone kodem UFI na etykiecie. Reasumując, jeżeli mieszanina posiada niepowtarzalny identyfikator postaci czynnej (UFI) zgodnie z częścią A sekcja 5 załącznika VIII do rozporządzenia CLP i jest on wskazany w karcie charakterystyki, wówczas UFI podaje się w podsekcji 1.1 Identyfikator produktu. Włączenie UFI do karty charakterystyki co do zasady nie jest obowiązkowe, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby dokonać tego dobrowolnie. Jedynie w przypadku mieszanin niepakowanych UFI należy podać w karcie charakterystyki. W przypadku mieszanin, które są pakowane i mają być wykorzystywane w obiekcie przemysłowym, dostawca może podać UFI w karcie charakterystyki zamiast zamieszczać go na opakowaniu (może też podać go w obu miejscach)6.
9. Obowiązek umieszczania specyficznego stężenia granicznego dla substancji, współczynnika M i oszacowanej toksyczności ostrej ATE, ustalonej zgodnie z rozporządzeniem CLP. Informacje konieczne do zamieszczenia w sekcji 3 karty charakterystyki znajdują się w „Wykazie zharmonizowanej klasyfikacji oraz oznakowania substancji stwarzających zagrożenie” załącznika VI rozporządzenia CLP. Dane te są obecnie już uwzględniane w kartach charakterystyki i wykorzystywane w klasyfikacji mieszanin, jednak obowiązek zamieszczenia ich w sekcji 3 dotychczas nie był uregulowany7.
Pracodawca po 1 stycznia 2023 r. powinien zweryfikować posiadane przez siebie karty charakterystyki stosowanych substancji i mieszanin chemicznych. Należy pamiętać, że dostawcy mieli obowiązek zaktualizować karty charakterystyki do 31 grudnia 2022 r. Stosownie do postanowień art. 31 rozporządzenia REACH to właśnie na dostawcach spoczywa obowiązek przekazania w łańcuchu dostaw prawidłowo sporządzonych kart charakterystyki.