Tarcza antykryzysowa 4.0. Jakie zmiany wprowadzono pod względem BHP?

24 czerwca 2020 r. weszła w życie tarcza antykryzysowa 4.0. zmieniająca zasady wykonywania pracy zdalnej. Należy zaznaczyć, że przepisy zawarte w tarczy wygasną 7 września br. Czy to jednak oznacza masowy powrót do biur? Jakie zmiany niesie za sobą tarcza antykryzysowa 4.0. oraz czy telepraca i praca zdalna to, to samo? Aby dowiedzieć się więcej, przeczytaj artykuł do końca.

Telepraca i praca zdalna nie są to pojęcia bowiem tożsame, dlatego nie należy ich ze sobą łączyć. Telepraca uregulowana jest przepisami Kodeksu pracy w sposób szczegółowy, natomiast pojęcie pracy zdalnej nie zostały nigdzie uwzględnione. Telepraca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Warunki stosowania telepracy określa pracodawca w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników. Przełożony wobec pracownika wykonującego telepracę jest zobowiązany dostarczyć sprzęt niezbędny do wykonywania pracy w tej formie, pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, eksploatacja i konserwacją sprzętu oraz zapewnić telepracownikowi pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi sprzętu chyba, że pracodawca i telepracownik postanawią inaczej, w odrębnej umowie. Natomiast praca zdalna to nic niego, jak ustalenie między pracodawcą a pracownikiem o pracy w domu w danym dniu. Praca zdalna ma charakter incydentalny, gdzie stosuje się wobec takiego pracownika ogólne przepisy dotyczące stosunku pracy. W odróżnieniu od pracy zdalnej, zwanej często home office, telepraca ma charakter stały, ale nie musi ona oznaczać pracy wyłącznie poza zakładem pracy. Strony umowy mogą bowiem zawrzeć postanowienie, gdzie ustalone zostanie np. 4 dni poza biurem i 1 dzień w biurze. O ile telepracę pod kątem bezpieczeństwa i higieny pracy regulują przepisy Kodeksu pracy, problem pojawia się chociażby z tymi przepisami przy pracy zdalnej, gdzie często nie wiadomo jak rozpatrywać zdarzenia wypadków przy pracy. 

Tarcza antykryzysowa 4.0. wprowadzona w życie 26 czerwca br. uniemożliwia pracodawcy opieranie się na podstawie, jaką jest ustawa o przeciwdziałaniu rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19. Pracownik wykonujący pracę zdalną, będzie musiał, bowiem posiadać odpowiednie umiejętności, mieć możliwości techniczne i lokalowe oraz powierzone mu zadania będą musiały być wykonywane poza zakładem pracy. Co to oznacza? Nowe zapisy powstały m.in. w celu zapewnienia osobom wykonującym pracę zdalną bezpiecznych warunków pracy. Pracodawca przed wysłaniem pracownika do pracy zdalnej, będzie zobowiązany upewnić się, że dana osoba posiada odpowiednie umiejętności, chociażby z tego powodu, by określić, czy taka osoba nie będzie miała problemu z posługiwaniem się komputerem w domowym zaciszu. Na początku stanu epidemii pracodawcy nie mogli sprawdzić warunków pracy panujących w domu pracownika, po wejściu w życie zapisów dotyczących pracy zdalnej w tarczy antykryzysowej 4.0., pracodawca będzie musiał dowiedzieć się, czy jego pracownik posiada odpowiednie warunki do wykonywania pracy zdalnej. Ponadto pracodawca, który chce wysłać pracownika do pracy zdalnej, będzie zobowiązany również do zapewnienia mu materiałów i środków do pracy. 

Tarcza antykryzysowa 4.0. uwzględnia również prawa pracodawcy. W każdej chwili przełożony będzie mógł cofnąć polecenie pracy zdalnej, bowiem za jakiś czas może wirus zniknie, a praca zdalna nie będzie już potrzebna. Ponadto pracodawca będzie mógł lepiej kontrolować pracę takiego pracownika, nakazując mu ewidencjonowanie swoich czynności. Tracza antykryzowa 4.0. nie wymienia dokładnie co powinno w takiej ewidencji się znajdować, ze względu na różnorodność zakładów pracy. Wraz z początkiem pandemii, wiele osób zostało zmuszonych do korzystania z komputerów/laptopów prywatnych. Nowe zapisy w tarczy pozwalają na wykorzystanie prywatnego sprzętu, ale tylko gdy daje to możliwość zachowania poufnych informacji. Budzić może kontrowersje zapis, mówiący, iż w przypadku użytkowania sprzętu prywatnego, odpowiedzialności nie będzie, gdy dojdzie do wypadku przy pracy. Pracodawca będzie odpowiadał tylko w zakresie środków lub materiałów, które sam udostępnił pracownikowi. 

Jakie inne zmiany wprowadza tarcza antykryzysowa 4.0.? Tarcza antykryzysowa 4.0. niesie za sobą ważne zamiany dotyczące urlopów wypoczynkowych. Zgodnie z przepisami, zaległy urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany do dnia 30 września danego roku. Ustawodawca wprowadził zmiany, gdzie zaległy urlop nie będzie musiał być wykorzystywany do konkretnej daty. W okresie stanu epidemii pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody podwładnego i z pominięciem planu urlopów, w wymiarze 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać. Ponadto pracodawcy nie będą musieli stosować się do postanowień układów zborowych pracy, bowiem jeśli firma zaliczy określony spadek obrotów gospodarczych lub wzrośnie obciążenie funduszu wynagrodzeń, pracodawca nie będzie musiał przestrzegać niektórych postanowień układów zbiorowych pracy oraz regulaminów wynagradzania ustalających wyższą niż wymagana ustawowo wysokość odpisu na ZFŚS. Również pracodawcy w czasie stanu epidemii będą mogli jednostronnie wypowiedzieć umowę o zakazie konkurencji. Zmiany zawarte w tarczy przewidują także ograniczenie wysokości odpraw i odszkodowań do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia. Oprócz tego, pracodawcy, u których w firmie nastąpi określony spadek gospodarczy lub wzrośnie obciążenie funduszu wynagrodzeń, pracodawcy będą mieć prawo do zawieszenia niektórych obowiązków dotyczących ZFŚS i innych funduszy o charakterze socjalnym.