Ergonomia pracy- co warto o niej wiedzieć?

„Robotni ludzie dźwigają jako bydlęta, czegom się z słusznym politowaniem często napatrzył, zwłaszcza przy dozorcach niebacznych, którzy ludzi słabszych i chorych zwykli naglić do dźwigania ciężarów srogich, nie dołożywszy słusznej liczby dźwigających, albo nie podawszy sposobu, jako by ciężaru mogli zelżeć”. Cytat ten pochodzi z książki Stanisława Solskiego Architekt polski.

Zapewne znana jest wszystkim definicja ergonomii, która mówi, iż ergonomia to nauka stosowana zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka. Choć możemy spotkać się z wieloma definicjami, najbardziej adekwatna dla potrzeb bezpieczeństwa i higieny pracy, jest ta przytoczona powyżej według Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego. 

Po co nam ta cała ergonomia?

Dopiero z początkiem XX wieku, gdy świat prężnie uprzemysławiał się, dostrzeżono znaczący problem wynikający z braku dostosowania maszyny do człowieka. Chęć pozyskania jak największego zysku doprowadziło, iż człowieka traktowany był jako „dodatek” maszyny. Na przestrzeni lat, widząc pracujących ludzi w nieludzkich warunkach pracy, starano się to zmienić. Pierwszymi inicjatorami  byli Frank Gilbreth oraz jego żona Lillian, którzy systematycznie prowadzili badania sposobów pracy ludzkiej, dzięki czemu udało im się opracować „zasady ekonomiki ruchów”.

Głębokie zmiany wprowadzone w wartość ludzkiej pracy doprowadziły, iż nie uważano już, jakoby człowiek miał przystosowywać się do stanowiska pracy, tylko zaczęto przystosowywać stanowisko pracy do człowieka. Takie poczynania dały wiele korzyści, które dziś możemy określić jako:

• zwiększenie wydajności pracy,
• zwiększenie bezpieczeństwa pracy,
• optymalizacja czasu pracy,
• ograniczenie niezdolności pracownika spowodowanej absencją chorobową,
• zwiększenie satysfakcji z pracy,
• zmniejszenie liczby błędów popełnianych w pracy.

Ergonomia a prawo

Ergonomia pracy pojawia się w wielu aspektach prawnych. Najważniejsze postaraliśmy ująć poniżej. 

1. Art. 215 oraz art. 218 Kodeks pracy

„Pracodawca jest obowiązany zaupeniwć, aby maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy; uwzględniały zasady ergonomii”.

2. § 16.1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn

Maszyna powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby w przewidzianych warunkach jej użytkowania ograniczyć do minimum dyskomfort, zmęczenie oraz obciążenie fizyczne i psychiczne odczuwane przez operatora. W tym celu należy zastosować zasady ergonomii, w tym:

• uwzględnić różnorodność warunków fizycznych operatorów, ich siły i wydolność,
• zapewnić wystarczającą przestrzeń dla ruchów części ciała operatora,
• unikać wymuszania tempa pracy przez maszynę,
• unikać obserwacji wymagającej długotrwałej koncentracji,
• dostosować wzajemne oddziaływanie operatora maszyny.

3. § 7.1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej powinny (…) być zaprojektowane oraz wykonane zgodnie z wymaganiami ergonomii w taki sposób, aby w przewidywanych warunkach używania, do których są przeznaczone, użytkownik mógł normalnie wykonywać wszystkie czynności w przypadku zagrożenia (…)

4. § 6.1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych

Organizacja recznychprauc transportowych, w tym stosowane metody pracy powinny zapewniać w szczególności (…) uwzględnienie wymagań ergonomii.

5. § 4 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określone w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

6. Zadanie nr 22 Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy 

Inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bhp oraz ergonomii.

Choć ergonomia jest nauką dość młodą, wydawać się może bardzo potrzebną. To ona określa nam pewne zasady przy wykorzystaniu różnych maszyn, czy urządzeń. Dzięki niej nie ponosimy bezpośrednich strat ekonomicznych, które mogą przełożyć się na małą wydajność, bądź co gorsza zdrowie pracownika.