Część II. Co nam dała pandemia? Wpływ stanu epidemii na przedsiębiorstwa.
Pandemia wywołana wirusem SARS-CoV-2 wprowadza wile zmian w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy w naszych przedsiębiorstwach. Począwszy od zmian narzucony na system prawny, po sposób organizacji warunków pracy. Już dziś wiemy, że pomimo stopniowego wznawiania działalności zawodowej, niektóre środki bezpieczeństwa podjęte w zakładach pracy w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa, zostaną nadal utrzymane. Zapraszamy do drugiej części artykułu.
Wiemy, że jednym z wielu objawów koronawirusa jest podwyższona temperatura ciała. Pracodawcy, chcąc chronić zdrowie i życie pracowników, decydują się na obowiązkowe sprawdzenie temperatury ciała pracowników przed przystąpieniem ich do pracy. Wzbudza to jednak wiele wątpliwości, ze względu na brak dokładnie sprecyzowanych przepisów. Biorąc pod uwagę Kodeks pracy oraz ustawę RODO można stwierdzić, że pracodawca jest uprawniony poddać pracownika kontroli temperatury, jednakże tych wyników nie powinien w żaden sposób rejestrować. Jest to działanie profilaktyczne, w celu ochrony życia i zdrowia pracowników poprzez zapobieganie rozprzestrzenianiu się zakażeń wirusa. Obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z art. 207 Kodeksu Pracy jest chronić zdrowie i życie pracowników oraz zapewnić higieniczne warunki pracy, natomiast pracownik ten jest zobowiązany współdziałać z pracodawcą w realizacji tych zadań. Ponadto jak wskazują przepisy, pracodawca może powziąć informacje danych osobowych w przypadku wyrażenia zgody przez badaną osobę lub w innych szczególnych przypadkach, gdy spełnione będą określone warunki.
Wielu pracodawców w czasie stanu epidemii jest zmuszonych do oddelegowania swoich pracowników do pracy w formie telepracy. Rozwiązanie to nie było zbyt często praktykowane, więc wzbudziło wiele problemów, choćby z wypadkiem przy pracy podczas telepracy. Zdalne przesłuchanie poszkodowanego, choć nie są w żaden sposób wzbronione, prawo nakłada pewne restrykcje. Zgodnie z art. 267 § 1 Kodeksu karnego, który wskazuje, że nagrywanie rozmów, w których się uczestniczy nie może być uznane za popełnienie przestępstwa oraz art. 23 Kodeksu cywilnego, który określa, iż wykorzystanie nagranych treści powinno dotyczyć tylko i wyłącznie sprawy, w przedmiocie których toczy się postępowanie. Również brak możliwości bezpośredniego kontaktu, utrudnia pracę zespołowi powypadkowemu, który mając dostęp do miejsca zdarzenia lepiej mógł zrozumieć zaistniały wypadek. W czasie pandemii pracownicy na stanowiskach administracyjno- biurowych, często wykonują pracę zdalną, co wiąże się z utrudnionym dostępem do dokumentacji pracownika, w celu weryfikacji aktualności badań lekarskich oraz szkoleń BHP. Niestety, ale mało kiedy zdarza się, że dokumenty te są również przechowywane w formie elektronicznej. Na odległość niestety łatwiej jest manipulować informacjami, stąd kolejny problem z weryfikacją stopnia prawdziwości przekazywanej informacji, czy to ze strony poszkodowanego czy świadka. Poza tym poszkodowany, który uległ wypadkowi, mógł mieć problem z dostaniem się do lekarza, ze względu na panujący stan w państwie. Niestety, jak widać praca zdalna niesie za sobą wiele problemów w przypadku wypadku przy pracy, a żadne ustawy nie wprowadziły zmiany postępowania wypadkowego. Okres 14-dniowy nadal obowiązuje, co spowodować mogło znacząco wydłużenie okresu postępowania powypadkowego.
Ponadto stan epidemii mógł wpłynąć również na pośrednią przyczynę wypadku m.in z powodu braku możliwości przeprowadzenia okresowych badań technicznych lub brak możliwości przeprowadzenia instruktażu stanowiskowego przed dokonaniem zmiany zakresu obowiązków pracownika (kodeksowym obowiązkiem pracodawcy jest przeprowadzenie szkolenia BHP przed przystąpieniem do pracy).
Zmiany organizacyjne
Koronawirus panujący w naszym kraju narzuca wiele zmian w prawie, ale również zmienia dotychczasowe warunki pracy. Pracodawcy w związku z zaistniałą sytuacją zostali zobowiązani do opracowania szeregu procedur oraz zastosowania pewnych zmian w swoich zakładach pracy. Pierwszą zmianą narzuconą na przedsiębiorstwa było ograniczenie ilości pracowników, które wprowadzono poprzez zmianowość na stanowiskach pracy, zwiększenie czasu trwania i ilości przerw w pracy lub kierowania tylko wykwalifikowanych pracowników do wykonywania określonej pracy. W związku z tym zmusiło, pracodawcy zostali zmuszeni do oddelegowania znacznej części pracowników do pracy zdalnej. Natomiast pracownikom, którzy pozostali w zakładzie pracy należało zapewnić środki techniczne, które miały za zadanie ochronę zbiorową poprzez zastosowanie np. obudowy pleksiglasowej, oddzielenie stanowisk pracy przegrodami itp. Jeśli nie było to możliwe, należało zapewnić odstęp 1,5 m między pracownikami oraz zadbanie o sprawną i wydajną wentylację. Ponadto należało wprowadzić środki przeciwepidemiczne, zapewniające ochronę pracownika poprzez zapewnienie środków ochrony osobistej oraz środków dezynfekujących, zwiększając przy tym częstotliwość sprzątania pomieszczeń pracy, a przede wszystkim pomieszczeń higienicznych. Nieuniknione również było ustalenie procedur dla pracowników oraz gości, w których należało zawrzeć kilka zasad bezpieczeństwa oraz procedur w przypadku wystąpienia zagrożenia.
Stan epidemii ma również pozytywny wpływ na zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. Bowiem zdawać się może, że stan panujący w kraju przyczynił się znacząco do poszerzenia kultury bezpieczeństwa. W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań, z których wynika, iż poziom kultury bezpieczeństwa jest związany z większą troską pracowników o własne zdrowie i bezpieczeństwo, a także mniejszą liczbę wypadków. Choć świadomość w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przedsiębiorstwie z roku na rok wzrasta, nadal możemy spotykać lekceważące podejście, zarówno ze strony kierownictwa, jak i pracowników. Już dziś można zauważyć znaczący wzrost świadomości, wywołany zagrożeniem niesionym przez wirus SARS-CoV-2, który nałożył na przedsiębiorstwa szereg obostrzeń, co znacząco przełożyło się na postrzeganie zakresu BHP przez pracowników.