BHP na budowie- roboty ziemne

Definicje

„Strefa niebezpieczna” – rozumie się przez to miejsce na terenie budowy, w którym występują zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi.

„Prace szczególnie niebezpieczne” – przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace, o których mowa w Rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

„Roboty budowlane” – prace szczególnie niebezpieczne, o których mowa w rozdziale 6B rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

„Roboty ziemne” – rodzaj robót budowlanych opisanych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401)

PLAN BIOZ

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zwany dalej „planem bioz”, zawiera szczegółowy zakres robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią tj. wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia o głębokości większej niż 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3,0 m.

ROBOTY ZIEMNE – INFORMACJE OGÓLNE

Teren prowadzenia robót ziemnych, powinien być wydzielony i wyraźnie oznakowany. W miejscach niebezpiecznych należy umieścić znaki informujące o rodzaju zagrożenia oraz stosować inne środki zabezpieczające przed skutkami zagrożeń (siatki, bariery itp.).

Przykład braku należytego zabezpieczenia wykopu opisano w wyroku Sądu Okręgowy w Płocku, Sygn. akt I C 1686/17. Z uwagi na fakt, jak ważne jest właściwe wydzielenie i wyraźne oznakowanie robót ziemnych należy przytoczyć tutaj fragment tego wyroku. 

„Głębokie wykopy na placu budowy nie były należycie zabezpieczone. W wykopanych rowach była woda do głębokości ok. 2 metrów. Brat powoda pieszo wracał do domu. Przechodząc obok niezabezpieczonego placu budowy wpadł do wykopu i utopił się w znajdującej się w nim wodzie. Powód w chwili wypadku miał 16 lat i uczył się w liceum. Po skończeniu liceum planował studia ekonomiczne. Powód był bardzo zżyty z bratem. Chłopcy mieli bardzo dobre relacje. W dniu wypadku powód wrócił ze szkoły, brat miał być wcześniej. Nie było go w domu. Powód i jego rodzice byli zaniepokojeni nieobecnością brata. Zaczęli go szukać. Powód jeździł rowerem po wiosce, przejeżdżał także przy wykopie, do którego wpadł nieżyjący, nie widział go jednak. Wrócił do domu i wówczas usłyszał krzyk ojca. Wsiadł do auta, chociaż nie miał prawa jazdy i pojechał do ośrodka zdrowia po lekarza prosząc go aby ten pojechał na miejsce wypadku, gdzie było dużo ludzi. Matka krzyczała, ojciec płakał.”

Wyżej przytoczona historia ma za zadanie uświadomić, że nie tylko prawidłowe zabezpieczenie wykopów chroni pracowników, ale także osoby postronne, które nie muszą posiadać wiedzy i doświadczenia z zakresu prac budowlanych w tym prac ziemnych.

ROBOTY ZIEMNE – INSTALACJE PODZIEMNE

Wykonywanie robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie sieci, takich jak: elektroenergetyczne, gazowe, telekomunikacyjne, ciepłownicze, wodociągowe i kanalizacyjne powinno być poprzedzone określeniem przez kierownika budowy bezpiecznej odległości, w jakiej mogą być one wykonywane od istniejącej sieci, i sposobu wykonywania tych robót.

Przed rozpoczęciem robót ziemnych na terenie uzbrojonym w instalację wodociągową, kanalizacyjną, elektryczną, gazową lub centralnego ogrzewania ustala się z jednostkami zarządzającymi tymi instalacjami odległości bezpiecznego używania maszyn roboczych na tym terenie.

Prowadzenie robót ziemnych w pobliżu instalacji podziemnych, a także głębienie wykopów poszukiwawczych powinno odbywać się ręcznie.

Temat uszkodzenia instalacji podziemnej za pomocą koparki został szczegółowo opisany w Wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 19 czerwca 2019 r. VI GC 659/18.

ROBOTY ZIEMNE – ORGANIZACJA WYKOPU

Wykopy o ścianach pionowych nieumocnionych, bez rozparcia lub podparcia, mogą być wykonywane tylko do głębokości 1 m w gruntach zwartych, w przypadku gdy teren przy wykopie nie jest obciążony w pasie o szerokości równej głębokości wykopu. Ściany wykopów szerokoprzestrzennych można zabezpieczać, stosując: ścianki berlińskie, palisady, grodzice stalowe – typu Larsen, ścianki szczelne, ściany szczelinowe.

Brak szalunków w pobliżu miejsca świadczy zatem o braku nadzoru nad pracownikami i o tolerowaniu przez przełożonych faktu nieużywania przez pracowników zabezpieczeń. Gdyby bowiem przełożeni i pracodawca nadzorowali pracowników i kontrolowali ich pracę pod kątem stosowania zabezpieczeń, to z pewnością zauważyliby, że pracownicy z góry zakładali, że nie będą stosować zabezpieczeń skoro nawet nie transportowali ich z bazy w miejsce wykopów. Należy przy tym podkreślić, że samo zakupienie szalunków, drabin do wchodzenia i wychodzenia z wykopów, czy innych zabezpieczeń i środków ochrony indywidualnej np. hełmów ochronnych nie stanowi wypełnienia ustawowego obowiązku zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jeżeli pracownicy zabezpieczeń takich nie stosują, a pracodawca taki stan rzeczy toleruje albo nie kontrolując pracowników dopuszcza możliwość, że pracownicy zabezpieczeń takich nie stosują, czy to z uwagi na niedbalstwo, chęć przyspieszenia pracy lub inne względy.

ROBOTY ZIEMNE – ZEJŚCIE DO WYKOPU

Jeżeli wykop osiągnie głębokość większą niż 1 m od poziomu terenu, należy wykonać zejście (wejście) do wykopu. Odległość pomiędzy zejściami (wejściami) do wykopu nie powinna przekraczać 20 m.

Przedstawione zejście do wykopu zapewnia prawidłowy przepływ osób w ciągu komunikacyjnym, oraz zmniejsza ryzyko potknięcia poprzez wdrożenie balustrad.

ROBOTY ZIEMNE – NAWISY 

Niedopuszczalne jest podczas wykonywania robót ziemnych tworzenie nawisów przy wykonywaniu wykopów.

Na wyżej zaprezentowanej fotografii wskazano nawisy. Poprzez złe wykonanie i zabezpieczenie wykopu doszło do zapadnięcia się ciągu komunikacyjnego, który i tak z uwagi na lokalizacje był nieprawidłowo zorganizowany. Doszło do pęknięć w drodze oraz obsunięcia się ziemi. Wygrodzono całkowicie strefę niebezpieczną oraz zorganizowano ciąg komunikacyjny w innym miejscu, gdzie nie było już wykopów. 

Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm.) 
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401)
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz. 1650)
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U. Nr 120, poz. 1126)
5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 583 z późn. zm.)
6. Sygn. akt: IV P 2/15, Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
7. Wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 19 czerwca 2019 r. VI GC 659/18.