Bezpieczeństwo w komunikacji miejskiej

DEFINICJA

Komunikacja miejska – gminne przewozy pasażerskie wykonywane w granicach administracyjnych miasta albo:

a) miasta i gminy,

b) miast, albo

c) miast i gmin sąsiadujących

– jeżeli zostało zawarte porozumienie lub został utworzony związek międzygminny w celu wspólnej realizacji publicznego transportu zbiorowego, a także metropolitalne przewozy pasażerskie

Linia komunikacyjna – połączenie komunikacyjne na określonej drodze między przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy, po której odbywają się regularne przewozy osób

Operator publiczny transportu zbiorowego – samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie

Organizator publicznego transportu zbiorowego – właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze

Pracownik pilotujący – rozumie się przez to pracownika, który zapewnia pomoc kierującemu pojazdem podczas wykonywania manewru cofania, obserwującego przestrzeń za cofającym się pojazdem oraz posiadającego środki umożliwiające wydawanie kierującemu pojazdem poleceń i jego ostrzeganie o niebezpieczeństwie;

Warsztat – rozumie się przez to pomieszczenia pracy w halach i budynkach zaplecza technicznego wraz z wyposażeniem;

Zajezdnia – rozumie się przez to teren, na którym znajdują się hale i budynki zaplecza technicznego, budynki administracyjne i socjalne, przejścia dla ruchu pieszego, drogi komunikacji wewnętrznej oraz tory i place postojowe pojazdów.

Szczególna ostrożność – ostrożność polegającą na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie

Autobus – pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą

Kierowca – osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem

LICENCJA NA PRZEWÓZ OSÓB

Podjęcie i wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Licencje udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat

WYPOSAŻENIA AUTOBUSU

Autobus powinien być wyposażony w:

1) co najmniej jedne drzwi po prawej stronie, a autobus regularnej miejskiej komunikacji publicznej – co najmniej w dwoje drzwi po prawej stronie, wyposażone w uchwyty lub poręcze; w razie urządzenia oddzielnego przedziału kierowcy przedział ten powinien umożliwiać wyjście na zewnątrz autobusu;

2) wyjścia awaryjne – w przypadku autobusu o długości przekraczającej 6,00 m; dostęp do tych wyjść nie powinien być niczym utrudniony, przy czym siedzenia z oparciem odchylanym oraz z oparciem nie wyższym niż 450 mm nie uważa się za utrudnienie; przepis stosuje się do autobusu zarejestrowanego po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1965 r.;

3) dwie gaśnice, z których jedna powinna być umieszczona możliwie blisko kierowcy, a druga – wewnątrz autobusu, w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej użycia; autobus o długości nieprzekraczającej 6,00 m może być wyposażony w jedną gaśnicę;

4) zasłonę za miejscem kierowcy, zabezpieczającą przed pogorszeniem widoczności drogi w razie włączenia oświetlenia wnętrza autobusu; przepis stosuje się do autobusu miejskiego używanego w komunikacji miejskiej lub miejskiej i podmiejskiej o długości przekraczającej 6,00 m;

5) apteczkę doraźnej pomocy;

6) ogumione koło zapasowe; przepisu nie stosuje się do autobusu miejskiego używanego w komunikacji miejskiej lub miejskiej i podmiejskiej;

7) urządzenie do oświetlania wnętrza;

8) zasłony w bocznych oknach, jeżeli nie jest wyposażony w szyby przeciwsłoneczne;

9) urządzenie służące do dawania sygnałów z wnętrza autobusu do kierowcy, jeżeli znajduje się on w oddzielnym pomieszczeniu;

10) lusterko wewnętrzne zapewniające kierowcy widoczność wnętrza autobusu;

11) bagażnik urządzony w taki sposób, aby umieszczony w nim bagaż był zabezpieczony przed wypadnięciem, uszkodzeniem lub zanieczyszczeniem;

12) napis wskazujący dopuszczalną liczbę miejsc do siedzenia i do stania;

13) tablice kierunkowe – na autobusie regularnej komunikacji publicznej;

14) materiały wnętrza pomieszczenia pasażerskiego o prędkości spalania nie większej niż 100 mm/min zgodnie z przepisami o homologacji pojazdów; przepisu nie stosuje się do autobusu o całkowitej liczbie miejsc dla pasażerów mniejszej niż 22 oraz autobusu z miejscami do stania;

15) oznakowaną przestrzeń przeznaczoną dla pasażera niepełnosprawnego na wózku inwalidzkim, która:

a) umożliwia przewóz co najmniej jednej osoby na wózku inwalidzkim przodem lub tyłem do kierunku jazdy,

b) jest wyposażona w pas bezpieczeństwa ze zwijaczem i blokadą, umożliwiający zapięcie pasażera wraz z wózkiem, a dostęp do niej jest zapewniony przez urządzenie do załadunku i wyładunku będące na wyposażeniu autobusu

– w przestrzeni tej mogą być umieszczone siedzenia składane, o ile zachowane będą powyższe warunki, gdy siedzenia są złożone; dotyczy autobusu miejskiego rejestrowanego po raz pierwszy po dniu 30 czerwca 2017 r.

Wymagań określonych w pkt 5, 6, 8 i 11 nie stosuje się do autobusu miejskiego używanego w komunikacji miejskiej lub miejskiej i podmiejskiej lub w przewozach okazjonalnych wykonywanych w granicach administracyjnych miasta i gminy.

Pracodawca zapewnia kierującym pojazdami liniowymi komunikacji miejskiej kabiny, które są:

1) oddzielone od części pasażerskiej ścianką z drzwiami zamykanymi na zamek, uniemożliwiającymi otwarcie drzwi kabiny od zewnętrznej strony przez osoby nieuprawnione;

2) wyposażone w rolety przeciwsłoneczne w oknach zewnętrznych kabiny;

3) klimatyzowane oddzielnie;

4) ogrzewane (Ogrzewanie w kabinie kierującego pojazdem powinno zapewnić temperaturę nie niższą niż 18°C.)

UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA AUTOBUSEM 

Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może zatrudnić kierowcę, jeżeli osoba ta 21 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii C, C+E, D lub D+E

SZKOLENIE OKRESOWE WEDŁUG USTAWY O TRANSPORCIE DROGOWYM

Do szkolenia okresowego może przystąpić osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego, która:

1) zapoznała się z programem szkolenia okresowego;

2) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywa co najmniej 185 dni w roku ze względu na więzi osobiste lub zawodowe albo studiuje od co najmniej sześciu miesięcy i przedstawi zaświadczenie potwierdzające ten fakt lub

3) pracuje na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wykonującego przewóz drogowy.

Kierowca obowiązany jest co pięć lat, począwszy od dnia uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej poświadczającego uzyskanie kwalifikacji, ukończyć szkolenie okresowe odpowiednio do pojazdu, którym wykonuje przewóz drogowy.

Szkolenie okresowe jest prowadzone w ośrodku szkolenia w zakresie bloków programowych określonych odpowiednio do kategorii prawa jazdy D1, D1+E, D i D+E.

Kierownik ośrodka szkolenia wydaje osobie, która ukończyła wymagane zajęcia w ramach szkolenia okresowego, świadectwo kwalifikacji zawodowej potwierdzające ukończenie szkolenia okresowego.

BADANIA LEKARSKIE KIEROWCÓW AUTOBUSÓW

Badania profilaktyczne przeprowadza się ze szczególnym zwróceniem uwagi: na stan i działanie narządu równowagi, badanie akumetryczne, w badaniu narządu wzroku – ocena ostrości widzenia, ocena zdolności rozpoznawania barw, ocena widzenia przestrzennego, ocena pola widzenia (w zależności od wskazań badanie za pomocą perymetru), ocena wrażliwości na olśnienie i widzenia zmierzchowego; oznaczenie stężenia glukozy we krwi; zakres badań dodatkowych i konsultacji specjalistycznych powinien dodatkowo uwzględniać badania i konsultacje wskazane w przepisach dotyczących kierowania pojazdami. Częstotliwość badań profilaktycznych w przypadku kierowców wynosi co 30 miesięcy – 5 lat. 

WYKAZ PRAC LUB CZYNNOŚCI KTÓRE POWINNY BYĆ WYKONYWANE CO NAJMNIEJ PRZEZ DWIE OSOBY

Pracodawca określa prace lub czynności, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla życia i zdrowia, które powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Dotyczy to w szczególności prac lub czynności wykonywanych m.in:

1) na wysokości powyżej 1 m

2) przy przyłączaniu pojazdu do holownika

3) przy usuwaniu awarii w warunkach czynnego ruchu drogowego lub w pasie drogowym

4) przy cofaniu pojazdów (nie dotyczy autobusów, w których zastosowano urządzenia pośredniego widzenia zapewniające kierującemu pojazdem widoczność przestrzeni za pojazdem, takie jak kamera cofania z monitorem na stanowisku kierującego pojazdem)

Wykaz prac i czynności, określa pracodawca w uzgodnieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi oraz zakładowym społecznym inspektorem pracy, a w przypadku ich braku – z pracownikami lub ich przedstawicielami.

EMERYTURY POMOSTOWE W TRANSPORCIE PUBLICZNYM

Praca kierowców autobusów w transporcie publicznym według załącznik 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1340) jest pracą o szczególnym charakterze, która upoważnia pracownika do wnioskowania o emeryturę pomostową. 

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. 5. o emeryturach pomostowych 

Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek pracownika zgłoszony bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek w organie rentowym.

Składki na FEP (Fundusz emerytur pomostowych) opłaca się za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3. o emeryturach pomostowych

Obowiązek opłacania składek na FEP za pracownika, powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac.

Płatnik składek jest obowiązany prowadzić:

1) wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;

2) ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP

Płatnik składek obowiązany jest powiadomić pracowników o dokonaniu wpisu do ewidencji.

W przypadku nieumieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy.

WYMAGANIA DLA ZAJEZDNI 

Oznakowanie wewnętrznych dróg komunikacyjnych i transportowych oraz przejść dla pieszych powinno być zgodne z przepisami prawa o ruchu drogowym i w szczególności określać:

1) ciągi komunikacyjne i transportowe dla pojazdów, dla ruchu pieszego oraz miejsca postojowe;

2) zakazy i nakazy dotyczące wjazdu, zatrzymania, postoju i ruchu kołowego oraz ruchu pieszego na wewnętrznych drogach komunikacyjnych i transportowych;

3) maksymalne prędkości środków transportu i komunikacji na wewnętrznych drogach komunikacyjnych i transportowych oraz w halach i budynkach, gdzie znajdują się stanowiska pracy;

Usytuowane w pomieszczeniach stanowiska obsługowe i naprawcze, na których są wykonywane czynności przy pojazdach z silnikami spalinowymi wymagające utrzymywania silnika w ruchu, wyposaża się w indywidualny wyciąg spalin przystosowany do rodzaju obsługiwanych pojazdów i zapewniający utrzymanie stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy poniżej najwyższych dopuszczalnych wartości. Pomieszczenia te wyposaża się w system detekcji CO współpracujący z wentylacją i uruchamiający alarm w przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych stężeń CO.

KANAŁY PRZEGLĄDOWE I NAPRAWCZE

Kanały przeglądowe i naprawcze powinny posiadać wnęki wejściowe ze schodami rozmieszczone w odległości co najmniej 25 m od siebie, a w przypadku ich braku – schody powinny być zainstalowane na każdym krańcu kanału. Schody należy utrzymywać w stanie zapewniającym bezpieczeństwo wchodzenia i wychodzenia. W przypadku gdy kanał posiada schody tylko z jednej strony, to druga strona kanału powinna posiadać drabinę metalową trwale przymocowaną do ściany kanału.

Długość kanałów powinna być większa niż długość pojazdów i umożliwiać bezpieczne wyjście z kanału poza obrysem stojącego pojazdu.

Szerokość kanałów nie powinna być mniejsza niż 0,8 m w świetle.

Głębokość kanałów nie powinna być mniejsza niż 1,4 m.

Ściany i posadzki kanałów powinny być równe, niepylące i pokryte materiałami łatwo zmywalnymi. Posadzki kanałów powinny być pokryte materiałami o właściwościach antypoślizgowych.

Kanały powinny być wyposażone w:

1) urządzenia odpływowe uniemożliwiające gromadzenie się cieczy na posadzce kanału;

2) gniazda wtykowe do podłączenia lamp przenośnych, zasilanych prądem o napięciu bezpiecznym, o ile takie lampy są stosowane;

3) oświetlenie, ogrzewanie i wentylację.

7. Kanały zaprojektowane jako nieprzelotowe powinny być wyposażone w urządzenia uniemożliwiające niekontrolowane przemieszczanie się pojazdów.

Najazdy na kanały i ich obrzeża powinny być oznakowane liniami naniesionymi w sposób trwały na posadzce. Linie powinny być koloru żółtego lub białego i mieć szerokość minimum 10 cm. Linie powinny być naniesione wzdłuż obrzeży kanałów oraz w takiej odległości od krawędzi kanału, aby obejmowały obrys pojazdów wyjeżdżających i wjeżdżających na kanał. Dopuszcza się oznakowanie barwą bezpieczeństwa całej szerokości pasa najazdowego, zgodnie z normą przenoszącą normę europejską dotyczącą symboli graficznych, barw bezpieczeństwa i znaków bezpieczeństwa.

Na zdjęciu nr 1 mamy zastosowane oznakowanie niepełne. Brakuje linii po obrysie pojazdu. Natomiast na zdjęciu nr 2 mamy oznakowanie wykonane w sposób prawidłowy.

PRACE NA WYSOKOŚCI

Prace na dachu i przy górnych częściach nadwozia pojazdów powinny być wykonywane z odpowiednio zabezpieczonych rusztowań, balkonów, pomostów, wysięgników lub innych urządzeń przeznaczonych do tego celu.

Pomosty powinny być zabezpieczone barierami i mieć wysokość równą lub zbliżoną do wysokości pojazdu, natomiast odległość pomiędzy krawędzią pomostu, a krawędzią pojazdu powinna wynosić nie więcej niż 15 cm.

Wchodzenie na dach pojazdu powinno się odbywać za pomocą pomostów. W przypadku braku pomostów dopuszcza się wchodzenie na dach pojazdu za pomocą drabin odpowiednio zabezpieczonych przed przesunięciem.

Na zdjęciu nr 3 oraz nr 4 przedstawiono rozwiązania pracy na wysokości chroniące pracownika przed upadkiem.

WYMAGANIA HIGIENICZNO-SANITARNE W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ.

Pracodawca będący operatorem lub przewoźnikiem publicznego transportu zbiorowego zapewnia kierującym pojazdami na liniach komunikacyjnych możliwość skorzystania z:

1) toalety podstawowej – nie rzadziej niż co 180 min pracy;

2) pomieszczenia socjalnego – nie rzadziej niż co 240 min pracy.

Toaleta podstawowa powinna:

1) być zlokalizowana w odległości nie większej niż 250 m od miejsca wyznaczonego do postoju pojazdu, mierzonej po najkrótszej trasie dojścia od pojazdu do toalety;

2) być wyposażona we właściwe środki higieny osobistej i oświetlenie;

3) mieć zapewnioną obsługę w zakresie zachowania czystości;

4) być przyłączona do sieci energetycznej, kanalizacyjnej oraz wodociągowej, 

5) mieć ograniczony dostęp dla osób z zewnątrz.

CZYNNIKI ORAZ PROCESY RAKOTWÓRCZE LUB MUTAGENNE WYSTĘPUJĄCE W ZAJEZDNI LUB WARSZTATACH

W środowisku pracy, w szczególności na zajezdniach istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia czynników lub procesów rakotwórczych lub mutagennych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. z 2021 r. poz. 2235), tj.

1) Prace związane z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika. ( stosowanych w pojazdach z lat 80-90)

2) Prace związane z narażeniem na spaliny emitowane z silników Diesla.

W przypadku stwierdzenia narażenia, o którym mowa powyżej należy wykonać czynności określone w/w rozporządzeniu. 

Pomieszczenie socjalne powinno:

1) być zlokalizowane w odległości nie większej niż 250 m od miejsca wyznaczonego do postoju pojazdu, mierzonej po najkrótszej trasie dojścia od pojazdu do pomieszczenia socjalnego;

2) być ogrzewane, oświetlone i wentylowane;

3) być wyposażone w:

a) umywalkę i zlewozmywak z bieżącą wodą, ciepłą i zimną,

b) wodę zdatną do picia,

c) środki higieny osobistej,

d) urządzenie do zagotowania wody,

e) urządzenie do podgrzewania posiłku,

f) miejsca siedzące dla pracowników,

g) toaletę;

4) mieć ograniczony dostęp dla osób z zewnątrz.

Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1343)
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 180)
3. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988)
4. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1340)
5. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504)
6. Rozporządzenie (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i (EWG) nr 1107/70 (Dz.Urz.UE.L Nr 315, str. 1)
7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 2067)
8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. z 2016 r. poz. 2022 z późn. zm.)
9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. z 2019 r. poz. 2311)
10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 125)
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. z 2021 r. poz. 2235)